مقاله تضاد اندیشه مانی و تاثیر آن در نگاره های ایران

چکیده:
این مقاله در مورد جهان بینی و هنر مانویان است، همچنین به تاثیر آن بر فرهنگ و هنر ایرانی اشاره دارد. مطالب با ظهور آیین مانی آغاز می گردد. سپس اقتباس این آیین را از ادیان ما قبل خود تبیین می کند و کلیتی در مورد جهان بینی واندیشه های مانویان درگسترده تاریخ ارائه میدهد، علاوه بر آن به تاثیر آثار مانی از هنر وفرهنگ اقوام مختلف به خصوص چینیان تاکید می شود و برخی از عناصر عرصه سمبلیک مانی به اجمال بررسی می گردد؛

سرانجام دراتنهای مقاله به نفوذ سایر هنرها بر هنر مانی اشاره می شود و تاثیر این فرایند را در نگارگری ایرانی مورد توجه قرار می دهد. هدف کلی مقاله در باب تبیین جهان بینی مانی و تاثیر این نگرش بر خصیصه ونوع تفسیر هنر ایرانی است.

کلید واژه ها: جهان بینی، سبک چینی، کتابت، نماد، نقاشی، تضاد

مقدمه
مطالعه در خصوص مانویان از دو لحاظ حائز اهمیت است؛ یکی به لحاظ ایدئولوژی و جهان بینی مانوی ودیگری از لحاظ هنری می باشد. با اقدام به پژوهش دراین باب متوجه می شویم ، که بررسی هنر مانوی قادر به جدایی از اندیشه و جهان بینی مانوی نیست وآنچه که در مورد مانویان جالب توجه است؛ خصیصه التقاطی بودن ایدئولووژی آنها و تاثیر این خصوصیت بر هنر مانوی می باشد، البته ویژگی التقاط گرایی تنها مختص به مانویان نیست بلکه سرزمین ایران هم در عرصه هنر و هم به لحاظ های دیگر مستعد التقاط گرایی است، این امر دلایل مختلفی را در بر دارد، اما یکی از این دلایل رفت وآمد جهانگردان، میسیونرها، فرانسیسکن های مسیحی به ایران و نواحی چین است این افراد ماموریت تبلیغ مسیحیت را به عهده داشتند ومتقابلاً متفکرانی از ایران به اروپا، هندوستان و چین سفر می کردند تا جامعه ایرانی را با مسائل فرهنگی اقوام دیگر آشنا نمایند، بنابراین تداخل فرهنگی زمینه ساز تاثیر پذیری از ملل دیگر می شود.

با این وجود ایرانیان در طول تاریخ پر فراز و نشیب خود در پی حفظ هویت واصالت های مختص به خود بوده اند و همواره به مبارزه با حملات فرهنگی وسیاسی اقوام مهاجم می پرداختند تا چهار چوب های فرهنگی ایران را حفظ نمایند، اما موفق نگشتند تا به طور کامل از رویکردها واعتقادات غیر ایرانی مصون بمانند این عوامل بر هنر ایرانیان بی تاثیر نبود.

با توجه به این که از مینیاتورهای ایرانی به عنوان هنر اصیل ایرانیان یاد می شود؛ به لحاظ ظاهر، نژاد اصیل ایرانی را متجلی نمی سازد، با اندکی دقت متوجه می شویم که چهره های منقوش در مینیاتورهای ایرانی بر نژاد زرد پوست دلالت دارد، در حالی که حجاری های به جای مانده از هنر اقوام ساسانی و هخامنشی و ما قبل آنها از صفات ایرانی برخوردار است و حاکی از یک نژاد ایرانی می باشد، این رویداد یکی از پارادایم های کهن را مورد پرسش قرار می دهد و تا حدودی ریشه یابی هنر مانویان موجب تبیین این رویداد می گردد، اما به علت کمبود آثار هنری بر جای مانده از مانی و مراجع مربوطه، نمی توان به تحلیل درستی دست یازید.

ظهور مانی
مانی بنیان گذار آیین مانوی، مردی ایرانی بود که در سال 215 میلادی در بابل متولد شد.
پدر مانی فتک نام داشت و مادرش نوشیت، پوشیت یا مریم، زنی اشکانی بود. برخی نام مانی را با واژه مانگ به معنی ماه مرتبط می دانند که هلال احاطه شده در تصویر مانی گویای صحت این موضوع است. 1) بر طبق رساله پوئیش نام اصلی مانی کوبریکوس است که احتمالاً بر گرفته از واژه کرفه کار به معنای نیکوکار می باشد.

مانی ابتدا برده ای بود که از طریق زنی نجات یافت و رسالتش را توسط نایب خود به نام سیسینیوس تدوین نمود وتره بنتوس، از شاگردان وی چهار جلد کتاب درباب مانی نگاشت: رازها، فصول، انجیل و گنجینه، سرانجام مانی نمایندگانی را به کشورهای مصر و سکا و سغد ارسال کرد و از فرهنگ غنی این مناطق در راستای آیین خود بهره جست، و درعوض اهالی این کشورها را به کیش خود فراخواند. شایان ذکر است که ظهور مانی مصادف با دوره اشکانیان است، به طوری که این دولت بیشتر به سمت عقاید یونانیگری گروید و برای مانی فرصتی شد تا به گرد آوری پیروان مجوسی، زرتشتی و بودایی بپردازد. 2) عاقبت مانی به خاطر عقاید نوین خود به دست بهرام کشته شد.