مقاله در مورد حسابرسی داخلی و بانک

کنترل داخلی
هر سیستم یا مجموعه ای از کنترل ها اعم از مالی و غیر مالی که برای دستیابی به اطمینانی منطقی از تحقق موارد زیر بر قرار می شود:
1- اثر بخش و کارآمد بودن عملیات
2- قابل اتکا بودن اطلاعات مالی و گزارشگری آن
3- رعایت قوانین و مقررات

کنترل های داخلی چیست؟
انجمن حسابرسان داخلی در تعریف کنترل داخلی می گوید:
کنترل داخلی بخشی از فرآیند مدیریت بوده و شامل اقداماتی است که توسط مدیریت برای برنامه ریزی، سازمان دهی و رهبری انجام فعالیت های کافی برای حصول اطمینان منطقی از دستیابی به اهداف زیر صورت می گیرد:

* تحقق اهداف و مقاصد تعیین شده برای عملیات و برنامه ها.
* استفاده کارا و اقتصادی از منابع
* انسجام و قابلیت اعتماد اطلاعات
* تطبیق با سیاست ها، برنامه ها، رویه ها، قوانین و مقررات

اما از آنجا که برای انجام هر کنترلی برای مقابله با خسارت، سازمان مستلزم پذیرش هزینه ای خواهد بود که انجام این هزینه باید براساس فرمول هزینه منفعت عقلایی باشد، بنابراین کنترل ها باید بر زنجیره اصلی ریسک یا گره گاه های ریسک باشد تا انجام آن را توجیه پذیر کند. بنابراین تصمیم گیری در خصوص چگونگی استقرار کنترل های پرهزینه بستگی به ارزیابی از احتمال وقوع ریسک و همچنین میزان و اهمیت زیان ناشی از آن خواهد داشت. تصمیم گیری جهت تعیین سطح کل ریسک در یک سیستم خاص با قرار دادن دو متغیر در یک جدول ماتریس امکان پذیر خواهد بود:

ترجیحا لازم است منابع حسابرسی به سیستم های با ریسک بالا یا متوسط هدایت شود.

بررسی هایی که در جهان توسط مراجع ذی صلاح نظارتی بر بانک ها صورت گرفته نشان می دهد که انواع نارسایی ها که در همه بانک ها متداول است، عمدتا به 5طبقه زیر تقسیم شود:

* نبود پاسخگویی و نظارت کافی مدیریت و کوتاهی در توسعه یک فرهنگ کنترلی قدرتمند در درون بانک
* تشخیص و ارزیابی نامناسب ریسک برخی از فعالیت های بانکی، چه این موارد مربوط به اقلام بالای خط ترازنامه باشند و چه مربوط به اقلام زیر خط ترازنامه.
* نبود یا ناتوانی ساختارها و فعالیت های کنترلی مهمی همچون تفکیک وظایف، تاییدیه ها، رسیدگی ها، رفع مغایرت ها و بازبینی عملکرد اجرایی.
* تبادل ضعیف اطلاعات بین سطوح مدیریت بانک، به خصوص در مورد انعکاس مشکلات به سطح بالا.
* عدم کفایت یا ناکارآمدی برنامه های حسابرسی و فعالیت های نظارتی.

به همین علت و براساس پیشنهادهای کمیته بازل «اصول زیر به عنوان اصول ارزیابی نظام های کنترل داخلی» شناخته شده و به مدیریت بانک ها رعایت الزامی آنها تاکید شده است.

نظارت مدیریت و فرهنگ کنترلی، شناخت و ارزیابی ریسک، فعالیت های کنترلی و تفکیک وظایف، اطلاعات و ارتباطات، فعالیت های نظارتی و اصلاح نارسایی ها، ارزیابی نظام های کنترل داخلی توسط مراجع نظارتی.

دلائل استفاده از سیستم کنترل داخلی
1- واحد های اقتصادی هم از لحاظ اندازه و هم از لحاظ پیچیدگی فعالیت چنان رشد میکنند که کنترل مستقیم و انفرادی آنها نا ممکن میشود. از این رو کنترل های داخلی برای اعمال مدیریت و سرپرستی در راستای برنامه های استراتژیک ضروری است .

2- واحد های اقتصادی دارای الزامات قانونی میباشند که باید به آنها عمل شود . از این رو باید کنترل های داخلی لازم را برای شناسایی و کنترل میزان رعایت این گونه الزامات قانونی برقرار نمایند .

عناصر تشکیل دهنده کنترل داخلی
1- بررسی موثر و کارآمد توسط مدیریت غیر اجرایی
2- وجود سیستم کنترل مدیریتی شامل تعیین و تدوین هدف ها و برنامه ها – نظارت و سرپرستی یا کنترل مسائل مالی و همچنین اقدامات پیشگیرانه و اصلاحی
3- وجود سیستم ها و روشهای کنترل مالی و عملیاتی شامل محافظت از دارایی ها – تفکیک وظایف – روش های صدور مجوز و تصویب و سیستم های اطلاعاتی
4- وجود یک واحد حسابرسی داخلی که طبق اصول و استاندارد های حسابرسی داخلی فعالیت کند

هدف های کنترل داخلی و حسابرسی داخلی
سیستم کنترل داخلی به منظور اطمینان یافتن از موارد زیر استقرار می یابد:
اعمال شدن سیاست ها و خط مشی ها سازمان .
شناسایی و شناساندن اصول و ارزش های سازمان.

رعایت قوانین و مقررات
دقیق و قابل اعتماد بودن صورت های مالی و سایر اطلاعات منتشره شده.

مدیریت کارآمد و اثربخش نیروی انسانی و سایر منابع.

هدف حسابرسی داخلی کمک به مدیریت است تا اطمینان یابد کلیه موارد بالا به همان گونه که باید اجرا یا رعایت می شود.

یکی دیگر از نقش های حسابرسی داخلی مربوط به وظایف او در مقابل حسابرسان خارجی است؛ زیرا هر قدر حسابرسی داخلی موثرتر و با کفایت تر باشد، وظیفه حسابرسان مستقل آسان تر و هزینه حسابرسان مستقل نیز کمتر خواهد شد. حداقل مواردی که حسابرسان مستقل می تواند به واحد حسابرسی داخلی اتکا کنند عبارتند از:

* حسابرسان مستقل می توانند تجربیات خود از حسابرس داخلی ادارات سازمان های دیگر را به سازمان مورد بحث بیاورند، بنابراین سازمان از انتخاب بهترین روش حسابرسی داخلی اطمینان حاصل می کند.

* حسابرسان مستقل می توانند کیفیت حسابرسی داخلی را ارزیابی کنند.
* حسابرسان مستقل شاید بتوانند برای برخی از نیازها به کار حسابرسی داخلی اعتماد کنند و این امرموجب کاهش هزینه حسابرسی مستقل می شود.

برای حسابرسی مستقل و داخلی فهم دقیق مسوولیت های محوله دارای اهمیت است، معمولا وجود خلاصه ای از مطالب مورد توافق طرفین روش خوبی برای اطمینان از درک و شناخت مسوولیت ها و وظایف بوده و از تداخل غیرضروری در انجام وظایف ممانعت به عمل می آورد.

با تعاریف پیش گفته و الزامات حسابرسی داخلی چندگاهی است که مجموعه ضوابط و مقرراتی تحت عنوان استانداردهای حسابرسی داخلی انتشار یافته اند که مهم ترین آنها عبارتند از: استقلال، تجربه، مهارت حرفه ای، حوزه کار، انجام فرآیند حسابرسی داخلی، مدیریت فرآیند حسابرسی داخلی.

در همین چارچوب وظیفه واحد حسابرسی داخلی مجموعه بانکی کشور باید حوزه کاری خود را آنچنان گسترده کند که بتواند انجام امور حسابرسی مالی، حسابرسی دارایی ها، حسابرسی ارزش پولی و کنترل خودارزیابی را عهده دار شوند که در حسابرسی داخلی بانک ها رتبه بندی ریسک یا (risk ranking) به عنوان راهنمای شروع عمل تلقی می شود و فرآیند حسابرسی نیز شامل برنامه ریزی دقیق، شناخت از سیستم و یا وضعیت موجود بانک، ارزیابی صحیح از ریسک و کنترل، ارتباطات خوب و مستندسازی واقعی و کامل است.

تعریف حسابرسی داخلی
وظیفه ارزیابی مستقلی است که توسط مدیریت سازمان برای بررسی سیستم کنترل داخلی ایجاد میشود . حسابرسی داخلی کفایت سیستم کنترل داخلی را از لحاظ اثر بخش و کارآمد بودن استفاده از منابع سازمان آزمون ارزیابی و گزارش میکند .

حسابرسی داخلی چگونه سازمان را یاری میکند :
حسابرسی داخلی مدیریت را در انجام دادن مسئولیت ها و وظایف خود از طریق تقویت کنترل های داخلی یاری میکند.

حسابرسی داخلی میتواند :
1- نقش بازدارنده را در برابر سوء استفاده کنندگان احتمالی داشته باشد

2- کنترل را در جهت پیشگیری یا آشکار کردن تقلب و اشتباه بهبود بخشد

3- با انجام دادن حسابرسی داخلی تقلب ها را کشف کند

4- با شناسایی موارد اتلاف منابع و عدم کارایی سبب صرفه جویی شود

تفاوت حسابرس داخلی و حسابرس مستقل
1- تفاوت در رابطه با استفاده از حسابرسی داخلی و مستقل

حسابرسی مستقل معمولاً یک ضرورت قانونی است و مدیریت سازمان آن را بوجود نمی آورد ولی حسابرسی داخلی ارزیابی مستقلی است که توسط مدیران سازمان ( احتمالاً در اجرای یک الزام قانونی ) بوجود می آید.

2- تفاوت از نظر هدف های اصلی
هدف اصلی حسابرسی مستقل اظهار نظر در این مورد است که صورتهای مالی به درستی تنظیم شده است و وضعیت سازمان را به نحوی مطلوب نشان میدهد و دارای اشتباه و تحریف با اهمیت نیست . هدف اصلی حسابرسی داخلی بررسی تمامی سیستم کنترل داخلی میباشد .

3- تفاوت در رابطه با بررسی کنترل های داخلی

حسابرسی مستقل ممکن است در مورد سیستم کنترل داخلی نیز اظهار نظر کند اما این اظهار نظر به کنترلهایی محدود میشود که حسابرسان آن را به عنوان بخشی از کار خود مورد ارزیابی قرار داده اند ولی حسابرسی جامع کنترل های داخلی از وظایف حسابرسان داخلی میباشد .

4- تفاوت در رابطه با نوع همکاری با موسسه

حسابرسی داخلی در استخدام شرکت بوده و مستمراً با مدیریت همکاری دارد در حالی که حسابرسی مستقل فقط به موجب قرارداد وارد شرکت میشود .

5- تفاوت در رابطه با مسئولیت
مسئولیت حسابرسی مستقل عموماً در برابر اعضاء مجمع عمومی یا صاحبان سهام بوده در حالی که حسابرسی داخلی در برابر دستگاه مدیریت جوابگو میباشد .

6- تفاوت دامنه بررسی ها
حسابرسی مستقل تحقیق خود را صرفاً از نظر مالی انجام داده و رضایت وی از درستی سود و زیان و اصالت و صحت اسناد و مدارک مالی و سیستم کنترل های داخلی عموماً وی را قانع ساخته و به ابراز عقیده حرفه ای در باب حساب های نهایی اکتفا میکند در حالی که حسابرسی داخلی خط و مشی و سیاست مدیریت را در تمام جنبه های سازمان اعم از مالی و غیر مالی دنبال مینماید .

7- تفاوت در نحوه رسیدگی
نحوه رسیدگی حسابرسان مستقل به عملیات شرکت های بزرگ بخصوص با توجه به زمان محدود متکی بر تست و چک بوده و عملاً نمیتوانند آنچنان که حسابرسان داخلی به آزمایش و بررسی حسابها و مدارک و اطلاعات می پردازند در جزئیات وارد شوند .

فهرست
کنترل داخلی چیست 2
دلائل استفاده از سیستم کنترل داخلی 4
عناصر تشکیل دهنده کنترل داخلی 4
هدفهای کنترل داخلی و حسابرسی داخلی 4
تعریف حسابرسی داخلی 6
تفاوت حسابرس داخلی و حسابرس مستقل 7
استقلال حسابرس داخلی 8
دامنه حسابرسی داخلی 10
وظایف حسابرس داخلی 11
کنترل داخلی صندوق و بانک 11
برنامه رسیدگی صندوق و بانک 12
ارتباطات کمیته حسابرسی با حسابرسی داخلی 13
ضرورت بازنگری در کنترل و حسابرسی داخلی سیستم بانکی 14
نیاز به یک سیستم کنترل داخلی اثربخش 15
منابع 20