مقاله در مورد طبقه بندی قارچ ها

طبقه بندی قارچ های بیماریزا در زیر شاخه ASCOMYCOTINA (آسکومیست ها، قارچهای کیسه ای)
قارچهایی که در گیاهان تولید بیماری می کنند به گروههای بیمار مختلفی تعلق دارند، بعلت تنوع و کثرت تعدادشان فقط طبقه بندی ساده ای از جنس های پر اهمیت بیماریزای گیاهی ارائه شده است قارچها بر سلسله Mycetae تعلق دارند.

قارچ های عالی
ـ زیر شاخه : (Ascomycotina)
تولید اسپورهای جنسی به نام آسکوسپور در گروه های هشت تایی در داخل آسک می کنند.
ـ رده : DISCOMYCETES (قارچهای فنجانی) آسکها در سطح یک آپوتسیوم گوشتی فنجانی یا بشقابی تشکیل می شود.
ـ راسته Rhytismales = Phacidiales، آپوتسیوم در درون یک استروما تشکیل یافته است.

جنس :
1ـ Rhytisma، عامل لکه قیری برگهای افرا
2ـ Hypoderma، عامل لکه برگ کاج
3ـ Hophodermium، عامل بلایت سوزنی کاج

ـ راسته : Helotiales، آپوتسیوم درون استروما قرار ندارد اما گاهی از یک استروما یا اسکلروت رشد می کند.
جنس :
1ـ Diplocarpon، D.rosae عامل لکه سیاه گل رز
B.naculatum عامل لکه سیاه گلابی و بد
2ـ Higginsia، H.hiemalis عامل بکه برگی گیلاس
3ـ Monilinia، عامل پوسیدگی قهوه ای میوه های هسته دار (شکل Monilia 2 عدد)
4_ Pseudopeziza ، P.trifolii عامل لکه قهوه ای یونجه Sclerotinialettuceth
5_ Sclerotinia، S.sclerotiorum عامل کپک سفید و پوسیدگی نرم سبزیجات Sclerotinia 20%
6_ Stromatinia، S.gladioli عامل پوسیدگی کروم گلایول
7_ Sclerotium، S.cepivorum عامل پوسیدگی سفید پیاز شکل (sclerotium)

علایم بیماریهای قارچی گیاهان
قارچها علایم موضعی یا عمومی بر روی میزبانهای خود تولید می نمایند و این علایم ممکن است به طور جداگانه روی میزبانهیا مختلف، با هم روی یک میزبان یا به دنبال یکدیگر روی یک میزبان ظهور کنند؛ به طور کلی، قارچها تولید مردگی یا نکروز به صورت موضعی یا عمومی کرده کشتن بافتهای گیاهی را باعث شوند یا کم رشدی و کم تکثیری (هیپوتروفی و هیپوپلاسی) (کوتولگی) اندامهای مختلف یا تمام یک گیاه را و یا پر تکثیری (هیپرپلاسی) (رشد خارق العاده قسمتهایی از گیاه یا تمام گیاه را سبب شوند معمولترین علایم نکروز یا بافت مردگی عبارتند از :

ـ لکه برگیهای (Leaf Sports) لکه های موضعی روی برگهای میزبان که از سلولهای مرده و درهم ریخته تشکیل شده اند.
ـ سوختگیها یا بلایتها (Blights) قهوه ای شدن سریع و عمومی برگها، ترکه ها، شاخه ها و اندامهای گل که منجر به مرگشان شده اند.
ـ خورده یا شانکر (Canker) زخم موضعی یا ناحیه مرده و غالبا فرو رفته در سطح ساقه درختان یا گیاهان خشبی.
ـ سر خشکیدگی (dieback) نکروزهای بزرگ یا خشکیدگی که از نوک سرشاخه ها شروع و به طرف پایین پیشروی می کند.
ـ پوسیدگی ریشه (Root rot) تجزیه و فساد قسمتی از یا تمامی سیستم ریشه یک گیاه .

ـ مرگ گیاهچه (damping off) مرگ سریع و متلاشی شدن گیاهچه های خیلی جوان در داخل خزانه یا مزرعه
ـ پوسیدگی پایه ساقه (basal stem rot) ـ فساد قسمت پایین ساقه
ـ پوسیدگی های خشک و پوسیدگی های نرم (Soft rots and dry rots) فساد و تجزیه و متلاشی شدن بافت میوه ها، ریشه ها، پیازها، غده ها و برگهای گوشتی
ـ آنتراکنوز (anthracnose) لکه زخم مانند بافت مرده روی ساقه، برگ، میوه یا گل گیاه میزبان
ـ سکاب (Scab) یایینه ـ لکه های موضعی در میوه، برگ، غده و سایر قسمتهای میزبان که معمولا کمی برجسته یا فرورفته بوده و ترک خورده اند و ظاهر زخم مانند و پینه بسته به وجود آمده است.
ـ زوال (decline) ـ رشد گیاهان ضعف، برگها کوچک و شکننده مایل به زرد یا قرمز، در حالت برگ ریختگی وخشکیدن سرشاخه دیده می شود.

تقریبا تمامی علایم فوق ممکن است همچنین باعث کوتولگی قابل توجه گیاه آلوده شوند؛ بعلاوه علایم دیگری از قبیل زنگ برگها و سفیدکها، پژمردگیها و حتی بعضی از بیماریهایی که تولید هیپرپلاسی (پر تکثیری) بعضی اندامهای گیاه از قبیل ریشه گرزی مربوط به هیپرتروفی (پر رشدی) و هیپرپلاسی (پر تکثیری) و نقص اعضاء گیاه می شوند عبارتند از:
1ـ ریشه گرزی یا ریشه دوکی (clubroot) ـ ریشه بزرگ شده و شبیه گرز یا دوک می شود.
2ـ گال (یا غده) (galls) ـ قسمتهای بزرگ شده یک گیاه که معمولا پر از ریسه قارچ است.
3ـ زگیل یا وارت (wart) ـ برجستگیهای زگیل مانند روی غده ها و ساقه ها
4ـ جاروی جاروگر (Whitches broms) ـ جارویی یا پر شاخه شدن به طرف بالا
5ـ پیچیدگی برگ (leaf curls) ـ ضخیم شدن، پیچیدگی و ناقص شده برگها

علاوه بر علایم فوق 3 گروه علایم دیگر را می توان اضافه کرد:
ـ پژمردگی یا بوته میری (wilt) ـ معمولا یک نوع علامت عمومی ثانوی است که در آن برگها و شاخه ها شادابی خود را از دست داده و پژمرده و آویزان می شوند و این به علت اختلال در سیستم آوندی ریشه یا ساقه ها است.

ـ زنگ (rust) لکه های کوچک بیشماری روی برگها و شاخه ها که معمولا به رنگ زنگ آهن در می آیند.
ـ سفیدک (mildew) مناطق کلروزه یا نکروزه روی برگها و ساقه ها و میوه که معمولا با ریسه و اندامهای باروری قارچ پوشانده شده اند.

در بسیاری از بیماریها بیمارگر در سطح میزبان رشد کرده یا اندامهای مختلف تشکیل می دهند. این اندامها که ممکن است ریسه، اسکلرت، اسپوربرها، اندامهای باروری یا اسپور باشند آثار یا نشان (Sign) خوانده می شوند و با علایم (Symptoms) که فقط به ظاهر گیاه یا بافت گیاهی آلوده اطلاق می شوند، فرق دارند؛ لذا برای مثال در سفیدکها شخص بیشتر (نشانها) را که از ریسه و اسپورهای سفید رنگ و کرکی قارچ تشکیل شده اند و روی سطح برگ، میوه و ساقه قرار دارند می بیند؛ در حالی که (علایم مرض) لکه های کلروزه و نکروزه روی برگ، میوه و ساقه ، کاهش رشد گیاه و غیره هستند.

بیماریهای ناشی از آسکومیستها و قارچهای ناقص
آسکومیستها قارچهایی هستند که تولید میسیلیوم هاپلوئید حاوی جدارهای عرضی می کنند؛ کنیدیهایی را بر روی کنیدیورفورها و یا اندامهای باروری همسان ایجاد می کنند و بیماریهایی را ایجاد می کنند که ممکن است به صورتهای لکه برگی، بلایت (سوختگی)، سانکر، لکه میوه، پوسیدگی میوه، آنتراکنوز، پوسیدگی ریشه، پژمردگی آوندی یا پوسیدگی نرم باشد.

تنها تفاوت بین آسکومیستها وق ارچهای ناقص این است که آسکومیست ها به طور منظم یا به صورت نادر اسپورهای جنسی به نام آسکوسپور تولید می کند. مع هذا، در بسیاری از آسکومیستها آسکوسپور بندرت در طبیعت یافت می شود وب ه نظر می رسد که هیچ نقشی در بقای قارچ و قدرت آن در ایجاد بیماری در گیاه نداشته و یا نقشی بسیار جزیی داشته باشد؛ علی هذا در یک چنین آسکومیستهایی، تولید مثل، انتشار، بیماریزایی و زمستانگذرانی بر عهده میسیلیوم یا کنیدی و یا هر دوی اینها است و لا اینها عملا به صورت قارچهای ناقص عمل می کنند و از تمام جنبه های عملی می توان آنها را قارچ ناقص محسوب نمود.

آسکومیستها (قارچهای ساک یا کیسه دار) میسیلیومی تولید می کنند که حاوی دیواره عرضی است و دارای اسپورهای جنسی آسکوسپور در یک ساک به نام آسک و اسپورهای غیر جنسی به نام کنیدی (مفرد Conidium جمع Conidia) می باشند. مرحله آسک دار یا مرحله جنسی آسکومیستها اغلب تلئومورف (teleomorph) یا مرحله کامل خوانده می شود، در حالی که مرحله کنیدی یا غیر جنسی آنامورف (anamorph) یا مرحله غیر جنسی خوانده می شود؛ تقریبا در تمامی بیمارگرهای آسکومیست، در دوره فصل رشد، قارچ به صورت ریسه است و تکثیر و ایجاد بیماری به وسیله اسپورهای غیر جنسی یا مرحله کنیدی است. مرحله جنسی یا کامل قارچ بر روی یا در برگها، میوه ها یا ساقه ها، فقط در انتهای فصل رشد یا هنگامی که ذخیره مواد غذایی به پایان نزدیک می شود، به وجود می آید.

مرحله، کامل معمولا مرحله زمستان گذران قارچ است، با وجود این در بسیاری موارد آسکوسپورها و آسکها تا اواخر زمستان یا اوایل بهار هم تشکیل یا بالغ نمی شوند. در هر حال، در بسیاری موارد، قارچ قادر است به صورت ریسه و گاهی به صورت کنیدی زمستان را بسرد برد. به طور کلی آسکوسپورها به عنوان مایه تلقیح اولیه عمل می کنند و اولین آلودگیها را در بهار هر سال آغاز کرده و آلودگیهای اولیه سپس تولید کنیدی می کنند که به صورت مایه تلقیح ثانوی عمل کرده و تمامی آلودگیهای بعدی در طول فصل را ایجاد می نمایند.

زمستان گذرانی Overwintering
قاعده بر این است که آسکومیستها زمستان را به صورت آسکوکارپ بالغ یا نیمه بالغ گذرانده و در اواخر زمستان یا اوایل بهار در آسکها تولید آسکوسپور کنند. در بهار آسکها، آسکوسپورها را آزاد می کنند که جوانه زده تولید یک یا چند لوله مولد آلودگی نموده و بیماری اولیه یا اولین بیماری را در گیاه میزبان به وجود می آورند.

لوله های مولد آلودگی رشد کرده تبدیل به هیف و ریسه ای که دیواره های عرضی دارد می شود؛ ریسه به زودی تشکیل کندیوفورهای حامل کنیدی را می دهد. کنیدیها که مداوما به وسیله ریسه و تا زمانی که شرایط مناسب باشد، تولید می شود؛ به دیگر گیاهان منتشر شده، جوانه زده، تولید یک یا چند لوله جوانه ای نموده و آلودگیهای جدید ثانوی ایجاد می کنند که به نوبه خود تولید همان نوع ریسه، کنیدیوفور و کنیدی خواهد کرد؛ علی هذا تعداد زیادی نسل غیر جنسی در طول فصل زراعی تولید خواهد شد. هنگامی که شرایط نامساعد شود، همان ریسه تولید سلولهای جنسی خواهد کرد که باعث ایجاد اندام زمستانگذران، تولید آسک و آسکوسپور در بهار بعد می شود.

برخی آسکومیستها و تمامی قارچهای ناقص زمستانگذرانی را به صورت ریسه یا کنیدی انجام می دهند. این ها بعدا، چه آسکوسپوری وجود داشته یا نداشته باشد، ممکن است آلودگی اولیه را ایجاد کنند؛ بعد از آلودگی، تولید ریسه، کنیدیوفور و کنیدی می کنند که در نسلهای مکرر آلودگیهای ثانوی را ایجاد می نمایند.