مقاله اهداف تعلیم و تربیت از دیدگاه فارابی

بدین ترتیب می توان اهداف تعلیم و تربیت در نزد فارابی را بیان کرد

الف ) آموزش عقاید صحیح و تقویت اعتقاد به آنها. عقایدی همچون اعتقاد به خدا، عقل فعال، جهان آخرت، سعادت و راه وصول به آن از طریق شناخت افعال و اعمالی که به سعادت منتهی می شود.
ب ) آموزش مهارتهای لازم برای تصدی وظیفه در مدینه فاضله
ج ) ترغیب و تشویق افراد برای عمل بر طبق عقاید صحیح
د ) ترغیب و تشویق افراد برای انجام وظایف مدنی (دفتر همکاری حوزه و دانشگاه 1377)

ب ) اهداف تعلیم و تربیت از دیدگاه قابسی

از دیدگاه او هدف تعلیم و تربیت کاملاً دینی است او فصل اول کتابش را با مباحث مهم دینی آغاز کرده است و او این هدف دینی را دو بعد اعتقادی و رفتاری (عملی) و با عناوین ایمان – اسلام، استقامت و … تبیین می کند او در بعد اعتقادی هدف تعلیم و تربیت را ایمان می داند.

ج ) اهداف تعلیم و تربیت از دیدگاه ابن سحنون

در نوشته های ابن سحنون هدف از تعلیم و تربیت امری واضح تلقی شده است و این اهداف ناظر بر تربیت دینی است.

• باید فرزندان جامعه که در سنین تحصیل اند با سواد شوند تا به تدریج جامعه از امی بودن نجات یابد و این امری است که که مطلوب عقلا و شارع است او سوادآموزی را ردیف نیازها و مسائل ضروری جامعه به حساب آورده
• یکی دیگر از اهداف آن یادگیری قرآن و آشنا شدن با آن است زیرا با فرامین قرآن می توان از قوانین الهی در زندگی دنیوی استفاده کرد و با بهره مندی از رحمت خاص الهی راه ترقی و کمال را پیدا کرد و به سوی هدف غایی رهسپار شد همانطور که پیامبر فرمودند برترین شما کسی است که قرآن بیاموزد و آن را  فرا دهد ابن سحنون معتقد است که با کمک قرآن می توان از نردبان کمال برای رسیدن به هدف نهایی صعود کرد.
• در نظر او باید به دانش آموزان آداب و سنن دینی آموخت و آنان را بر اساس فرهنگ دینی تربیت کرد و با تقویت گرایش های معنوی آنان را به دین متعهد ساخت (دفتر حوزه و دانشگاه زیر نظر اعرافی 1377)

مبنای تعیین اهداف تعلیم و تربیت
یکی از مسائل مهم در برنامه های تربیتی تعیین اهداف تربیتی است توجه به نیازهای انسان همواره منبعی مهم و بلکه تنها منبع برای انتخاب و گزینش اهداف تربیتی بوده منابعی که در شناخت این نیازها موثر اند سه دسته اند. علم و فلسفه و دین. هر یک از این سه منبع می تواند مبنایی برای گزینش اهداف تربیتی و رفع نیازهای انسان باشد البته شناخت استعدادهای آدمی مستلزم بهره گیری از سه منبع است (دفتر همکاری حوزه و دانشگاه 1376)

علم با مرزهای تجربه مادی محصور شده و مسائلی چون هستی شناسی و ارزش شناسی، معرفت شناسی از قلمرو او بیرون است از این رو تامین نیازهای اولیه به وسیله یافته های علمی، شرط ارتقاء به مراتب بالاتر و رفع نیازهای مهم تر به کمک فلسفه و دین است و بدون استفاده از دستاوردهای علمی زمینه های لازم را برای دستیابی به اهداف ناظر بر نیازهای فلسفی و دینی فراهم نمی شود علومی که به طور مستقیم در یافتن اهداف تربیتی مورد استفاده قرار می گیرند علومی هستند که درباره نیازهای جسمی و روانی انسان بحث می کنند.

ب ) مبنای فلسفی
فلسفه یک ویژگی مشخص دارد و آن تجزیه و تحلیل مسائلی است که اثبات آنها به کمک علم و روش های آزمایشی و تجربی امکان پذیر نیست. و شیوه ای است تعقلی و فیلسوفان همواره با مطالعه انتقادی و دقیق می کوشند تا عقاید آدمیان را درباره کل جهان و از جمله انسان ارزشیابی کنند.

فلاسفه اساسی ترین نقش را در تدوین مکاتب تربیتی ایفا کرده اند و چنانچه از نظر فلسفی دیدگاه ما نسبت به مفاهیمی چون جهان، طبیعت و انسان روشن نشده باشد نمی توانیم یک مکتب تربیتی را پایگذاری کرده و اهداف خاصی را برای تربیت جستجو کنیم از این رو می توان مبانی فلسفی، تعیین اهداف تربیتی را در این قالب ها خلاصه کرد. (دفتر حوزه و دانشگاه 13769

معرفت شناسی
یکی از مباحث مهمی که به روش فلسفی بررسی می شود معرفت شناسی (شناخت شناسی) است. برخی از مطالبی که در این قالب مورد بررسی دقیق قرار می گیرند عبارتند از اینکه آیا ورای ذهن آدمی واقعیتی وجود دارد؟ آیا می توان واقعیت را همانطور که در خارج از ذهن وجود دارد شناخت؟ آیا افراد می توانند یافته های خود را به دیگران انتقال دهند؟ پاسخ به این پرسش ها راهگشای حل اکثر مسائل تربیتی است زیرا تعلیم و تربیت و آموزش هنگامی نتیجه خواهد داشت که در پی حل مسائل شناخت شناسی در جایگاهی محکم و مطمئن قرار گیرد نخست باید این مساله روشن شود که زیر بنای معرفت بشری جیست؟ بعد از حل مسائل می توان به آموزش پرداخت زیرا مهمترین رکن در تعلیم و تربیت، درک و انتقال مفاهیمی است که از واقعیت های خارجی ناشی می شود. (دفتر همکاری حوزه 1376)

می توان جان لاک و لایب نیتس را نخستین کسانی دانست که مسائل معرفت شناسی را به طور منظم و مستقل مورد بحث قرار داده اند.
پس معرفت شناسی علمی است که درباره معرفت های انسان و ارزشیابی انواع  آنها و تعیین معیار صدق و کذب آنها بحث می کند.

معرفت امری ممکن و تردید ناپذیر است و تحقق فی الجمله آن بدیهی و بی نیاز از اثبات آن است آنچه جای بحث و بررسی دارد مباحثی همچون تعیین قلمرو و معرفت انسان، راه دستیابی به معرفت یقینی و ارزش شناخت و مانند آن است.

در حالیکه سوفیست ها امکان دستیابی به هر نوع معرفتی را انکار کرده اند دکارت برای مبارزه با شک گرایی، سنگ بنای معرفت را شک ناپذیری خود شک قرار داد و از این راه وجود شک کننده را اثبات کرد.

بر اساس نگرش اندیشمندان اسلامی معرفت های انسان بر دو دسته اند. معرفت های بدون واسطه (علوم حضوری) و با واسطه (علوم حصولی) همه معرفت های حضوری خطا ناپذیر ولی تنها دسته ای از معرفت های حصولی، خطا ناپذیرند و آن هم عبارتند از بدیهیات (حسین زاده 1381)

فهرست مطالب
مقدمه
اهداف تعلیم و تربیت از دیدگاه
الف ) فارابی
ب ) قاسبی
ج ) ابن سحنون
مبنای تعیین اهداف تعلیم و تربیت
الف ) مبنای علمی
ب ) مبنای فلسفه
1) معرفت شناسی
2) هستی شناسی
3) ارزش شناسی
ج ) مبنای دینی
اهداف تربیتی از دیدگاه اسلام
اهداف نمائی
اهداف جزئی
روش های تعلیم و تربیت
الف ) روش های تربیت مقربی
ب ) روش های خودسازی
ج ) روش های تربیت در اسلام
د ) روش های تعلیم و تربیت از دیدگاه ابن خلدون
آداب و وظایف ویژه معلم با دانش آموزان
آداب و وظایف معلم در امر تدریس و جلسه درس
چکیده
منابع